اختلال طیف اوتیسم 

یک تا ۲ سال

19 آگوست 2023

1 دقیقه

مقدمه

شاید اولین چیزی که هر مادر و پدر جوانی را نگران کند وجود این سوال در ذهنشان باشد که آیا کودک من عادی است؟ آیا او هم مانند بقیه کودکان رشد می‌کند؟ پاسخ به این سوالات و مانند اینها می‌تواند آرامش والدین جوان را بازگرداند. مواجهه با فرزندی که مانند همسالانش رفتار نمی‌کند، می‌تواند در ابتدا ترسناک به نظر برسد اما با شناخت هرچه بیشتر کودک و شرایط خاص او می‌توان این مسیر را قابل پیش‌بینی کرد. افزایش آگاهی نسبت به اختلال طیف
اوتیسم به عنوان یکی از اختلالات رو به افزایش دوران کودکی و شناخت علائم زودهنگام آن گامی است
در جهت فرزندپروری آگاهانه‌تر و شناخت بهتر مسیر فرزندآوری.

اختلال طیف اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم یک ناتوانی تحولی (عصبی-رشدی) است. در این اختلال کارکرد مغز فرد مبتلا دچار اختلال می‌شود. این اختلال یک ناتوانی مادام‌العمر شناخته می‌شود که در طول سه سال اول زندگی قابل تشخیص است. اختلال طیف اوتیسم به دامنه وسیع و ناهمگنی از مبتلایان اشاره دارد که سه مشخصه اصلی و مشترک دارند. مشکلات مهارت اجتماعی، رفتارهای کلیشه‌ای و تکراری و دشواری‌های زبانی و ارتباطی در تمام افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دیده می‌شود. طبق آمارهای موجود، در ایالات متحده آمریکا تخمین زده می‌شود که از هر ۳۶ کودک یک نفر دارای تشخیص اختلال طیف اوتیسم باشد. در ایران علیرغم مطالعات شیوع‌شناسی اندک، تخمین زده شده از هر ۱۵۰ کودک یک نفر به اختلال طیف اوتیسم مبتلا باشد.

نشانه‌ها و علائم اختلال طیف اوتیسم
نشانه‌های اساسی اختلال طیف اوتیسم به سه گروه تقسیم می‌شوند. این علائم اغلب در بازه ۲ تا ۳ سالگی و در برخی موارد حتی زودتر ظاهر می‌شوند. ازجمله علايم بارز اختلال اوتیسم ضعف مهارت‌های اجتماعی، علائق محدود و تکراری و ضعف مهارت‌های ارتباطی است. به طور کلی کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند مانند سایر کودکان با افراد هم‌سن و یا بزرگ تر از خود ارتباط برقرار کنند و احساسات و افکار آن‌ها را درک کنند. همچنین، اغلب به وسایل تکراری و ثابتی علاقه نشان می‌دهند.

ضعف مهارت‌های اجتماعی

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم قادر به برقراری تماس چشمی نیستند و به چشمان فرد مقابل نگاه نمی‌کنند. اغلب کودکان در ۹ ماهگی به صدا زدن نام خود پاسخ می‌دهند اما کودکان طیف اوتیسم پاسخی به نامشان نمی‌دهند. گویی نام خود را نمی‌دانند. آن‌ها در این سن نمی‌توانند احساسات و عواطف خود را در چهره نشان دهند. کودکان دیگر می‌توانند در ۱۲ ماهگی بازی‌های ساده‌ نمادین انجام دهند اما کودکان مبتلا به طیف اوتیسم اینگونه بازی‌ها را انجام نمی‌دهند. به طورکلی، کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در به کارگیری مهارت‌های اجتماعی، عملکرد بهنجار متناسب با سن خود ندارند.

رفتارها و علائق تکراری و محدود

دومین ویژگی بارز افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم علائق محدود، تکراری و غیر معمول است. آن‌ها با اسباب‌بازی‌های خود همواره به صورت ثابتی بازی می‌کنند، برای مثال آنها را مانند قطار پشت سر هم می‌چینند و اجازه نمی‌دهند به شیوه دیگری قرار بگیرند یا نوع بازی را هرگز تغییر نمی‌دهند. در گفتار کلمات یا عبارات محدودی استفاده می‌کنند و اغلب آنها را به صورت بی‌معنی و مداوم تکرار می‌کنند. کودکان مبتلا به طیف اوتیسم اغلب به بخش خاصی از اسباب‌بازی یا وسایل خانه مانند چرخ‌ها علاقه نشان می‌دهند و تنها با آن سرگرم می‌شوند. در مجموع، کودکان طیف اوتیسم به تکرار و یکسانی فرایندها و روتین علاقه زیادی دارند و به تغییرات خیلی کوچک نیز واکنش شدید نشان می‌دهند.

ضعف مهارت‌های ارتباطی

یکی از نیازهای مهم در برقراری ارتباط با دیگران توانایی زبانی است. افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ضعف محسوسی در توانایی‌های کلامی، زبانی و ارتباطی دارند. برای مثال، آنها صحبت‌های فرد مقابل را به صورت طوطی‌وار تکرار می‌کنند. نمی‌توانند اهداف خود را با کاربرد مهارت‌های زبانی بیان کنند. اغلب افراد طیف اوتیسم که می‌توانند صحبت کنند کلامی یکنواخت بدون آهنگ طبیعی دارند. به عبارت دیگر، مانند یک ربات صحبت می‌کنند. آنها نمی‌توانند برای شما شعر بخوانند یا داستانی را تعریف کنند. مهارت‌های زبانی این افراد تاخیر دارد و متناسب با همسالان خود رشد نمی‌کند.

ارزیابی و تشخیص اختلال طیف اوتیسم

تشخیص اختلال طیف اوتیسم کمی دشوار است و باید توسط افراد متخصص انجام شود. متخصصان با بررسی تاریخچه رشدی کودک و الگوی رفتاری او می‌توانند به تشخیص برسند. اما با این حال، تعدادی از افراد تشخیص قطعی دریافت نمی‌کنند و تحت نظارت متخصص باقی می‌مانند تا سن آنها افزایش یابد.

علائم و نشانه‌های اوتیسم اغلب توسط خانواده‌ها در بازه ۲ تا ۳ سالگی کشف می‌شوند. سپس با مراجعه به متخصص کودکان و روان‌شناسان کودک تحت نظارت و ارزیابی دقیق قرار می‌گیرند. متخصصان فرایند رشد کودک را دقیق بررسی می‌کنند تا اطمینان ‌یابند کودک نقاط عطف رشدی را چگونه گذرانده است. برخی از مهم‌ترین مراحل رشدی در جدول زیر آمده است.

متن تست