چرا مشت نوزادان بسته است؟
-
Array
-
1400/08/24
-
1 دقیقه
علت مشت کردن دست نوزاد یکی از پرسش‌های پرتکرار والدینی است که به تازگی فرزندشان به دنیا آمده. در ماه‌های ابتدایی، بسیاری از نوزادان به‌طور طبیعی دست‌های خود را مشت می‌کنند؛ رفتاری که ممکن است برای والدین عجیب یا حتی نگران‌کننده باشد. این حالت در واقع بخشی از فرآیند رشد عصبی و حرکتی نوزاد است و دلایل متعددی دارد که آگاهی از آن‌ها می‌تواند به درک بهتر والدین از نیازهای کودک کمک کند.
چرا نوزادان دست‌های خود را مشت می‌کنند؟
در هفته‌های ابتدایی پس از تولد، نوزادان تمایل دارند که دست‌های خود را به حالت مشت‌شده نگه دارند. این واکنش بخشی از یک رفلکس طبیعی به نام “رفلکس چنگ زدن“ است که از زمان تولد تا حدود ۵ یا ۶ ماهگی ادامه دارد.
در رحم، نوزاد در فضایی کوچک و فشرده قرار دارد و اندام‌هایش به حالت جمع‌شده هستند. پس از تولد، او به‌طور غریزی این وضعیت را حفظ می‌کند؛ بازوها را نزدیک بدن نگه می‌دارد و دست‌ها را مشت می‌کند.
اگر کف دست نوزاد را نوازش کنید، به‌طور خودکار انگشتانش دور انگشت شما حلقه می‌زنند. این رفتار نشان‌دهنده عملکرد طبیعی سیستم عصبی است.
دلیل باز نشدن مشت نوزاد چیست؟
باز نشدن دست‌های نوزاد در ماه‌های ابتدایی زندگی، رفتاری کاملاً طبیعی و مرتبط با رشد سیستم عصبی اوست. بیشتر نوزادان تا حدود سه تا چهار ماهگی به‌طور غریزی دست‌های خود را به حالت مشت نگه می‌دارند که این حالت نتیجه‌ی رفلکس چنگ زدن (Grasp Reflex) است. دلیل باز نشدن مشت نوزاد در این دوره معمولاً به عدم تکامل کامل اعصاب حرکتی مربوط می‌شود. با رشد تدریجی مغز و افزایش هماهنگی عضلات، نوزاد به مرور توانایی باز کردن دست‌ها و گرفتن اشیاء را به دست می‌آورد. بنابراین، اگر نوزاد شما
هنوز دست‌هایش را باز نمی‌کند اما سایر نشانه‌های رشد را دارد، جای نگرانی نیست.
در ماه‌های اول، باز نشدن مشت نوزاد امری طبیعی و رایج است. اما چرا؟
-
نوزاد هنوز کنترل حرکات ظریف دست‌ها را ندارد.
-
سیستم عصبی او هنوز در حال تکامل است.
-
مشت کردن دست باعث احساس امنیت برای نوزاد می‌شود.
با گذشت زمان و رشد بیشتر مغز و اعصاب، نوزاد به‌تدریج یاد می‌گیرد دست‌های خود را باز و بسته کند. معمولاً از دو تا سه ماهگی، حرکات نوزاد نرم‌تر می‌شوند و او سعی می‌کند اشیاء اطراف را لمس یا بگیرد.
علت زور زدن و مشت کردن نوزاد چیست؟
گاهی والدین مشاهده می‌کنند که نوزاد علاوه بر مشت کردن، با شدت خاصی زور می‌زند. در بسیاری از موارد این رفتار نیز طبیعی است و دلایل آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-
تلاش برای برقراری ارتباط با اطرافیان
-
ابراز هیجان، گرسنگی یا ناراحتی
-
واکنش به تحریکات محیطی مانند نور، صدا یا لمس
نوزادان در این مرحله نمی‌توانند با کلمات احساسات خود را بیان کنند؛ بنابراین از طریق حالت‌های بدنی مانند مشت کردن دست و فشار آوردن استفاده می‌کنند.
سیر تکامل مشت کردن تا گرفتن اشیاء
سیر تکامل مشت کردن تا گرفتن اشیاء به‌خوبی نشان می‌دهد که علت مشت کردن دست نوزاد در ماه‌های ابتدایی، بخشی از روند طبیعی رشد اوست. از ماه دوم، نوزادان گرچه هنوز دست‌های خود را مشت می‌کنند، اما حرکاتشان روان‌تر می‌شود و گاهی دستانشان را به دهان می‌برند یا بازوهایشان را مقابل بدن حرکت می‌دهند. از ماه سوم به بعد، با تکامل سیستم عصبی، نوزاد به‌تدریج دست‌های خود را باز می‌کند، به اشیای اطراف واکنش نشان می‌دهد و سعی می‌کند آن‌ها را بگیرد. در این مرحله، برای کمک به رفع دلیل باز نشدن مشت نوزاد، می‌توان از اسباب‌بازی‌های سبک و رنگی استفاده کرد تا کودک تشویق به باز کردن دستانش و تمرین گرفتن اشیاء شود.
ماه دوم تا سوم:
-
حرکات نوزاد روان‌تر می‌شود.
-
هنوز دست‌ها را مشت می‌کند اما گاهی آن‌ها را به دهان می‌برد.
-
می‌تواند بازوهایش را مقابل بدنش حرکت دهد.
ماه سوم به بعد:
-
به‌تدریج دست‌ها را باز می‌کند.
-
به اشیای آویزان واکنش نشان می‌دهد و سعی در گرفتن آن‌ها دارد.
-
کنترل بهتری روی پنجه و انگشتان پیدا می‌کند.
در این مرحله می‌توانید با اسباب‌بازی‌های سبک و رنگی، نوزاد را به باز کردن دست‌هایش تشویق کنید.
چه زمانی مشت کردن دست نوزاد نگران‌کننده است؟
اگرچه مشت کردن دست یک رفلکس طبیعی است، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد:
۱. مشت بودن مداوم پس از ۶ ماهگی
اگر بعد از شش ماهگی همچنان هیچ تغییری در حالت دست نوزاد مشاهده نمی‌کنید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
۲. ناتوانی در گرفتن اشیاء
ناتوانی در استفاده از دست‌ها برای گرفتن، لمس یا بازی، می‌تواند نشانه‌ای از تأخیر رشد باشد.
۳. وجود علائم دیگر
اگر همراه با مشت کردن، رفتارهایی مثل گریه‌های بی‌دلیل، عدم تماس چشمی یا واکنش ندادن به محیط نیز دیده شود، حتماً موضوع را با متخصص مطرح کنید.
نتیجه‌گیری
در پاسخ به پرسش‌هایی مانند علت مشت کردن دست نوزاد چیست؟، دلیل باز نشدن مشت نوزاد چیست؟ و علت زور زدن و مشت کردن نوزاد چیست؟ باید گفت که این رفتارها در بیشتر موارد کاملاً طبیعی بوده و بخشی از رشد عصبی و حرکتی نوزاد محسوب می‌شوند. مشت کردن دست‌ها، واکنشی غریزی و محافظتی است که از زمان تولد تا حدود شش ماهگی ادامه دارد و به‌تدریج با تکامل سیستم عصبی کاهش می‌یابد.
اگرچه در بیشتر نوزادان این حالت نشانه‌ای از سلامت و رشد طبیعی است، اما در صورتی که دست‌های نوزاد بعد از شش ماهگی همچنان مشت باقی بمانند یا نوزاد در استفاده از دست‌ها برای گرفتن اشیاء، واکنش به محیط یا تعامل با اطرافیان مشکل داشته باشد، بهتر است با یک متخصص اطفال مشورت شود.
به خاطر داشته باشید: هر نوزادی با ریتم رشد منحصر‌به‌فرد خود پیش می‌رود. مقایسه نکنید و اگر سوال یا نگرانی‌ای دارید، با اطمینان و بدون تردید از پزشک کمک بگیرید. آگاهی از علت مشت کردن دست نوزاد و دلایل باز نشدن آن می‌تواند شما را در مسیر رشد سالم کودک‌تان همراهی کند.
