چگونه زردی نوزاد را کنترل کنیم؟

زیر شش ماه

03 سپتامبر 2022

1 دقیقه

آیا می‌توان از زردی نوزاد پیشگیری کرد؟

برای جلوگیری از زردی نوزادی راه مشخص و قطعی وجود ندارد؛ با این حال توصیه‌هایی وجود دارد که به کمک آن‌ می‌توانید زردی نوزاد را کنترل کنید. در دوران بارداری، پس از آزمایش گروه خونی مادر، در صورت منفی بودن ارهاش او، پزشک متخصص در هفتۀ 28 بارداری با تجویز دارو احتمال حساس شدن جنین به قطعاتی از گلبول قرمز مادر که از طریق انتقال آن‌ها از جفت ممکن است سبب ایجاد زردی و کم‌خونی در جنین‌های ارهاش مثبت شود را کاهش می‌دهد.

پس از تولد، در صورت وجود موارد زیر شانس زردی‌های شدید در نوزاد بیشتر است لذا پایش دقیق‌تری لازم است تا ضمن درمان مناسب از خطرات بعدی آن کاسته شود:

1. ناسازگاری‌های گروه خونی بین مادر و نوزاد؛ اگر ارهاش مادر منفی و نوزاد ارهاش مثبت باشد یا گروه خونی مادر O و نوزاد A یا B باشد
2. نوزاد مبتلا به بیماری‌های ارثی در گلبول‌های قرمز مثل فاویسم (حساسیت به باقلا) باشد
3. نوزاد نارس باشد
4. سابقۀ زردی شدید در فرزندان قبلی وجود داشته باشد 

اگر نوزاد شما زردی دارد، می‌توانید از شدیدتر شدن آن با تغذیۀ کافی نوزاد جلوگیری کنید.

دفع ادرار و مدفوع به اندازۀ کافی. در روز اول زندگی حداقل 2 بار دفع ادرار، روز دوم حداقل 3 بار دفع ادرار، روز سوم حداقل 4 بار و روز چهارم 5 بار دفع ادرار (بین روز اول تا پنجم دفعات ادرار کردن باید حداقل یکی از سن نوزاد بیشتر باشد). از روز ششم زندگی به بعد حداقل 6 تا 8 بار دفع ادرار کافی نشانگر تغذیۀ مناسب شیرخوار است. در 4 روز اول زندگی ممکن است به دلیل وجود رسوباتی در ادرار نوزاد، رنگ آن تیره یا نارنجی باشد که طبیعی است، اما از روز پنجم به بعد با افزایش میزان شیر مادر و شیردهی نوزاد، ادرار او شفاف و کمرنگ می‌شود. تداوم وجود این لکه‌های نارنجی در پوشک شیرخوار نشان‌دهندۀ تغذیۀ ناکافی اوست. نوزادی که تغذیۀ کافی یا مناسبی داشته باشد روزانه 4 تا 5 بار دفع مدفوع دارد. روز اول و دوم زندگی، مدفوع سیاه رنگ و قیری شکل است؛ روز سوم و چهارم مدفوع زرد متمایل به سبز و از روز پنجم مدفوع کاملا زرد رنگ می‌شود. دفع مدفوع ناکافی و تداوم سیاه یا سبز بودن رنگ مدفوع بعد از روزهای ذکر شده نیز نشانگر تغذیۀ ناکافی در شیرخوار است.

توصیۀ آخر؛ در 5 روز اول پس از تولد، نوزاد خود را با‌ دقت از نظر علائم زردی مانند زردی پوست و چشم‌ها تحت‌ نظر داشته باشید. پوشاندن لباس سفید به نوزاد در این بازۀ زمانی کمک می‌کند که زردی پوست او را بهتر تشخیص دهید.

درمان زردی:

زردی خفیف معمولاً خود به خود برطرف می‌شود. تغذیۀ مکرر (بین ۸ تا ۱۲ بار در روز) کمک می‌کند تا زردی زودتر برطرف شود. زردی شدیدتر ممکن است نیازمند درمان باشد. فتوتراپی (درمان با نور) یکی از روش‌های درمانی رایج و مؤثری است که از نور برای تجزیۀ بیلی‎‌روبین در بدن نوزاد استفاده می‌شود. در فتوتراپی نوزاد شما در حالی‌ که فقط پوشک و چشم‌‎بند دارد، روی تخت مخصوصی زیر نور قرار می‌گیرد. در مواردی که زردی شدیدتر است از دستگاه‌های مخصوصی استفاده می‌شود که نور از دو طرف (بالا و پایین) به بدن نوزاد بتابد.

در موارد بسیار شدید، ممکن است نیاز به تعویض خون باشد که در این موارد مقداری از خون نوزاد با خونی که با بدن او سازگار است تعویض می‌شود؛ در نتیجۀ این کار، گلبول‌های قرمز سالم جایگزین گلبول‌های قرمز آسیب‌دیدۀ نوزاد می‌شوند و همزمان با تعویض خون مقداری بیلی‌روبین و آنتی‌بادی‌هایی که سبب تخریب گلبول‌های قرمز شده از بدن نوزاد خارج می‌شوند. 

منبع:

انجمن کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا

سایت سلامت دانشگاه هاروارد