همه چیز درباره عفونت ادراری در کودکان و نوزادان
-
Array
-
1403/10/16
-
1 دقیقه
عفونت ادراری در کودکان و نوزادان زیر یک سال یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند با علائمی مانند تب بالا، دل‌درد، سوزش ادرار یا علائم گوارشی همچون استفراغ همراه باشد. این مشکل در پسران ختنه‌نشده و دختران بیشتر دیده می‌شود و اگرچه اغلب نگران‌کننده نیست، اما تشخیص به موقع آن و شروع درمان عفونت ادراری در کودکان از اهمیت بسیاری برخوردار است. آگاهی از علائم عفونت ادراری در کودکان و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت آن‌ها ایفا کند. در ادامه، به بررسی کامل این موضوع خواهیم پرداخت.
علت ایجاد عفونت ادراری در کودکان و نوزادان چیست؟
عفونت ادراری در کودکان یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها وارد مثانه یا کلیه کودک شوند و به جای دفع از بدن، در این اندام‌ها تجمع یافته و تکثیر شوند. از جمله دلایل عفونت ادراری در کودکان می‌توان به وجود ناهنجاری‌های مادرزادی در مجاری ادراری اشاره کرد که باعث انسداد یا اختلال در تخلیه ادرار می‌شود. همچنین برگشت غیرطبیعی ادرار از مثانه به کلیه، که به آن “ریفلاکس ادراری” گفته می‌شود، از دیگر عوامل اصلی این بیماری است.
عوامل محیطی مانند رعایت نکردن بهداشت هنگام تعویض پوشک یا شستشوی نامناسب ناحیه پوشک، نگه‌داشتن طولانی ادرار توسط کودک، و نشستن در وان حمام نیز می‌توانند زمینه‌ساز ورود و تکثیر باکتری‌ها باشند. علاوه بر این، مشکلات گوارشی مانند یبوست یا وجود کرمک در مدفوع می‌توانند احتمال ابتلا به عفونت ادراری در کودکان را افزایش دهند. سابقه خانوادگی ابتلا به این عفونت نیز ممکن است نقش ژنتیکی در بروز آن داشته باشد.
تشخیص سریع علائم عفونت ادراری در کودکان همچون تب، درد یا سوزش هنگام ادرار، و دل‌درد، اهمیت زیادی دارد، زیرا عدم درمان به موقع می‌تواند پیامدهای جدی مانند تخریب بافت کلیه، ایجاد اختلال در رشد، فشار خون بالا و حتی نارسایی کلیه به دنبال داشته باشد. برای جلوگیری از این عوارض، اقدام به درمان عفونت ادراری در کودکان به محض مشاهده علائم اولیه ضروری است.
علائم عفونت ادراری در کودکان و نوزادان
عفونت ادراری در کودکان ممکن است با علائم مختلفی ظاهر شود که بسته به سن کودک، این علائم می‌توانند متفاوت باشند. در نوزادان، این بیماری اغلب با تب یا بی‌حالی و در برخی موارد با سردرد همراه است. در کودکان بزرگ‌تر، علائم به شکل درد یا سوزش هنگام دفع ادرار، تکرر ادرار، و درد در نواحی پایین شکم بروز می‌کند. آگاهی از علائم عفونت ادراری در کودکان و تشخیص به موقع آن اهمیت زیادی دارد، زیرا درمان نکردن این بیماری می‌تواند به عوارض جدی همچون آسیب به کلیه منجر شود. در ادامه به نشانه‌های شایع این بیماری اشاره شده است:
- درد یا سوزش ادراری هنگام دفع
- تکرر ادرار یا احساس نیاز مکرر به دفع ادرار
- بی‌اختیاری ادرار یا شب‌ادراری، حتی پس از کنترل ادرار توسط کودک
- درد در ناحیه پایینی شکم یا پهلوها
- دفع ادرار بد بو، کدر یا مشاهده خون در ادرار
- تب و لرز
- خستگی شدید و بی‌حالی
- استفراغ یا علائم گوارشی دیگر
شناخت این علائم و اقدام سریع برای درمان عفونت ادراری در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است تا از پیامدهای احتمالی پیشگیری شود.
تشخیص و درمان عفونت ادراری در کودکان
عفونت ادراری در کودکان نیاز به تشخیص دقیق توسط پزشک متخصص کودکان دارد. تشخیص این بیماری معمولاً از طریق آزمایش ادرار انجام می‌شود تا نوع باکتری عامل عفونت مشخص شود. پس از بهبودی کودک نیز ممکن است نیاز به پیگیری‌های بعدی باشد تا احتمال عود بیماری بررسی و علل زمینه‌ای، مانند ناهنجاری‌های ساختاری یا مشکلات دفع ادرار، شناسایی شود. توجه به علائم عفونت ادراری در کودکان مانند درد و سوزش هنگام دفع ادرار، تب، یا تغییر رنگ و بوی ادرار برای مراجعه به موقع به پزشک اهمیت زیادی دارد.
درمان عفونت ادراری در کودکان
درمان عفونت ادراری در کودکان اغلب با مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب تحت نظر پزشک آغاز می‌شود. این داروها معمولاً طی دو تا سه روز باعث کاهش درد و سوزش می‌شوند، اما تکمیل دوره درمان برای پیشگیری از عود عفونت ضروری است. در مواردی که کودک هنگام ادرار درد شدیدی دارد، پزشک ممکن است داروهایی برای بی‌حس کردن موقت مجاری ادراری تجویز کند که ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار به نارنجی شود.
برای کمک به بهبود سریع‌تر، به کودک مایعات بیشتری بدهید، اما از نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند نوشابه و چای که ممکن است مثانه را تحریک کنند، اجتناب کنید. در صورت شدت بیماری یا عدم پاسخ به درمان خوراکی، کودک ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان و دریافت آنتی‌بیوتیک وریدی داشته باشد. تشخیص و درمان صحیح این بیماری از عوارض جدی مانند آسیب کلیوی جلوگیری می‌کند و به سلامت کلی کودک کمک می‌کند.
نحوه نمونه گیری ادرار در کودک
نمونه‌گیری صحیح از ادرار در کودکان نقش کلیدی در تشخیص عفونت ادراری در کودکان دارد. برای دستیابی به نتیجه دقیق، رعایت نکات بهداشتی و مراحل مناسب نمونه‌گیری ضروری است. در ادامه، دو روش اصلی برای نمونه‌گیری بر اساس سن و توانایی کنترل ادرار کودک توضیح داده شده است.
نمونه‌گیری برای کودکانی که کنترل ادرار ندارند
- به کودک مایعات بدهید تا احتمال ادرار کردن افزایش یابد.
- ناحیه تناسلی کودک را با صابون شسته و با حوله بدون پرز خشک کنید.
- چسب کیسه ادراری (تحویلی از آزمایشگاه) را به ناحیه تناسلی بچسبانید، بدون اینکه داخل کیسه را لمس کنید.
- اطمینان حاصل کنید که کیسه به‌طور کامل ناحیه تناسلی را پوشش داده و چسب اطراف آن محکم به پوست چسبیده باشد.
- کیسه ادرار را حداکثر نیم ساعت در محل نگه دارید. در صورت عدم ادرار در این مدت، کیسه را تعویض کنید.
- به محض خروج ادرار، کیسه را خارج کرده، سر آن را تا کنید و به صورت ایستاده در ظرف مخصوص قرار دهید.
- نمونه باید در کمتر از ۱۵ دقیقه به آزمایشگاه برسد.
نمونه‌گیری برای کودکانی که کنترل ادرار دارند
- ناحیه تناسلی کودک را مانند روش قبل شسته و خشک کنید.
- اجازه دهید کودک کمی از ادرار خود را دفع کند.
- باقی‌مانده ادرار را که با پوست تماس نداشته است، در ظرف استریلی که از آزمایشگاه تحویل گرفته‌اید، جمع‌آوری کنید.
- دقت کنید که داخل ظرف را لمس نکنید.
- ظرف نمونه باید حداکثر ظرف ۱۵ دقیقه به آزمایشگاه منتقل شود.
رعایت این مراحل برای تشخیص دقیق دلایل عفونت ادراری در کودکان ضروری است. نمونه‌گیری صحیح به پزشک کمک می‌کند تا نوع باکتری و میزان عفونت را شناسایی کرده و درمان مناسبی برای درمان عفونت ادراری در کودکان تجویز کند.
پیشگیری از عفونت ادراری در کودکان و نوزادان
پیشگیری از عفونت ادراری در کودکان با رعایت نکات بهداشتی و آموزش صحیح به کودکان امکان‌پذیر است. اگرچه این بیماری شایع است و می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تجمع باکتری‌ها در مجاری ادراری رخ دهد، اما رعایت اصول ساده‌ای می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد. در نوزادان و کودکان نوپا، تعویض مکرر پوشک اهمیت زیادی دارد تا از تجمع آلودگی در ناحیه تناسلی جلوگیری شود. همچنین، آموزش نکات بهداشتی مانند شستشوی صحیح ناحیه تناسلی پس از دفع ادرار، به ویژه در دختران (از جلو به عقب)، می‌تواند خطر انتقال آلودگی‌های مقعد به مثانه را کاهش دهد.
پوشاندن لباس زیرهای نخی و راحت به کودکان نیز به تهویه بهتر و جلوگیری از رشد باکتری‌ها کمک می‌کند. از دیگر نکات مهم، آموزش به کودکان برای جلوگیری از نگه‌داشتن ادرار است، زیرا این کار از دلایل عفونت ادراری در کودکان محسوب می‌شود. همچنین، مصرف بیش‌ازحد نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند نوشابه و چای که ممکن است مثانه را تحریک کنند، باید محدود شود. رعایت این موارد، علاوه بر پیشگیری، احتمال بروز علائم عفونت ادراری در کودکان مانند درد یا سوزش ادرار را به حداقل می‌رساند و از نیاز به درمان عفونت ادراری در کودکان جلوگیری می‌کند.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک در عفونت ادراری کودکان
در مواردی که کودک دچار علائم عفونت ادراری مانند تب، درد در ناحیه کمر یا مشاهده خون در ادرار شود، مراجعه به پزشک ضروری است. این علائم ممکن است نشانه‌های عفونت شدید یا گسترش آن به کلیه‌ها باشد که نیازمند درمان فوری است. به‌ویژه اگر کودک تب بسیار بالا داشته باشد یا دمای بدن او کمتر از ۳۶ درجه سانتی‌گراد شود، باید سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید. همچنین، وجود گیجی در کودک می‌تواند علامت کم‌آبی یا شدت بیماری باشد. تشخیص و درمان عفونت ادراری در کودکان در این شرایط اهمیت زیادی دارد تا از عوارض جدی‌تر مانند آسیب کلیوی جلوگیری شود. هرگونه تأخیر در مراجعه به پزشک ممکن است خطرات بیشتری برای سلامت کودک به همراه داشته باشد.
جمع‌بندی
عفونت ادراری در کودکان یکی از بیماری‌های شایع است که علائمی چون درد هنگام دفع ادرار، تب و خون در ادرار دارد. دلایل عفونت ادراری در کودکان معمولاً رعایت نکردن اصول بهداشتی، نگه‌داشتن طولانی‌مدت ادرار و مشکلات ساختاری در مجاری ادراری است. با این حال، پیشگیری از این بیماری با رعایت نکات بهداشتی، مانند تعویض مکرر پوشک در نوزادان و آموزش شستشوی صحیح در کودکان، می‌تواند تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کند. در صورت مشاهده علائم عفونت ادراری در کودکان، تشخیص و درمان عفونت ادراری در کودکان باید به موقع انجام شود تا از عوارض جدی‌تر مانند آسیب کلیوی یا گسترش عفونت جلوگیری گردد. پیگیری دقیق و درمان به‌موقع این بیماری و مراجعه به پزشک، نقش مهمی در حفظ سلامت کودک ایفا می‌کند.
منابع:
وزارت بهداشت و درمان انگلستان (nhs)
